Boravak u Crnoj Gori

Zakonom o strancima („Sl. list Crne Gore“, br. 82/08, 72/09, 32/11 i 53/11), uređuju se uslovi za ulazak, kretanje i boravak stranaca na teritoriji Crne Gore. Stranac je državljanin druge države ili lice bez državljanstva. Ulazak u Crnu Goru podrazumijeva prelazak državne granice, odnosno graničnog prelaza na kojem se obavlja granična kontrola. Zadržavanje stranca u tranzitnom prostoru aerodroma i sidrištu luke ili pristaništu, u smislu ovog zakona, ne smatra se ulaskom u Crnu Goru.

Zakonom o strancima propisano je da je boravak stranca u Crnoj Gori:

1) boravak do 90 dana;

2) privremeni boravak;

3) stalno nastanjenje.

1. BORAVAK U CRNOJ GORI DO 90 DANA

Stranac ostvaruje pravo na boravak do 90 dana u Crnoj Gori na osnovu vize za kratki boravak (viza C), ukoliko dolazi iz države čijim državljanima je, shodno Uredbi o viznom režimu, neophodna viza za ulazak u Crnu Goru, ili bez vize, to jest, ukoliko dolazi iz države čijim državljanima nije potrebna viza za ulazak u Crnu Goru, a takođe u skladu sa Uredbom o viznom režimu. Za boravak do 90 dana, neophodno je da strani državljanin posjeduje važeću putnu ispravu. Takođe, državljani određenih država mogu ulaziti i boraviti u Crnoj Gori do 30 dana i sa važećom ličnom kartom, odnosno drugom ispravom na osnovu koje se može utvrditi njihov identitet i državljanstvo, u skladu sa Uredbom o viznom režimu. Stranac može boraviti u Crnoj Gori najduže 90 dana u vremenskom periodu od šest mjeseci, računajući od dana prvog ulaska. Stranac koji je boravio u Crnoj Gori 90 dana, može ponovo ući i boraviti u Crnoj Gori nakon isteka vremenskog perioda od šest mjeseci, računajući od dana prvog ulaska.

1.1. Prijava boravišta policiji

Shodno Zakonu o registrima prebivališta i boravišta („Sl. list Crne Gore“, broj 13/08, 41/10 i 40/11), obavezu podnošenja Policiji prijave boravišta, u roku od 24 časa od dolaska u boravište i odjave boravišta prije odlaska ima:

1) Stranac sa boravkom do 90 dana, ako namjerava da u tom mjestu boravi duže od tri dana;

2) Stranac sa odobrenim privremenim boravkom ili stalnim nastanjenjem u Crnoj Gori, ako namjerava da u tom mjestu boravi duže od osam dana.

Prijavu boravišta stranac vrši na način što u najbližoj knjižari treba da kupi karton za prijavu boravišta stranca (bijeli karton), sa kojim zatim ide u nadležnu organizacionu jedinicu Uprave policije (Sektor granične policije), i nakon prijave boravišta, od strane ovlašćenog policijskog službenika dobija odsječak popunjenog bijelog kartona koji mu služi kao potvrda da je prijavio boravište. Ukoliko stranac boravi u objektu privrednog društva, preduzetnika ili lica koji obezbjeđuju smještaj strancu, to jest, koji su davaoci smještaja strancu (hotel, apartmanski smještaj, privatni smještaj i sl.), to privredno društvo, preduzetnik ili lice je dužno, da u roku od 12 časova od časa dolaska, odnosno odlaska stranca, podnese Policiji prijavu i odjavu boravišta tog stranca.

2. PRIVREMENI BORAVAK

Privremeni boravak može se odobriti strancu koji namjerava da boravi u Crnoj Gori duže od 90 dana, radi:

1) zapošljavanja i rada, obavljanja privredne ili preduzetničke djelatnosti;
2) sezonskog zapošljavanja;
3) srednjoškolskog obrazovanja ili studiranja;
4) učešća u programima međunarodne razmjene učenika i studenata ili drugim programima mladih;
5) specijalizacije, stručnog osposobljavanja i praktične obuke;
6) naučno- istraživačkog rada;
7) liječenja;
8) spajanja porodice;
9) humanitarnih razloga;
10) drugih opravdanih razloga, određenih zakonom ili međunarodnim ugovorom.

Stranac kome je odobren privremeni boravak iz razloga utvrđenih u stavu 1 ovog člana može da boravi u Crnoj Gori u skladu sa svrhom zbog koje mu je privremeni boravak odobren. Strancu se može odobriti privremeni boravak, ako: 1) ima sredstava za izdržavanje; 2) ima obezbijeđen smještaj; 3) ima obezbijeđeno zdravstveno osiguranje; 4) ne postoje smetnje sa aspekta nacionalne bezbjednosti, javnog poretka ili javnog zdravlja; 5) je priložio dokaz o opravdanosti zahtjeva za privremeni boravak. Odobrenje za privremeni boravak u Crnoj Gori izdaje Ministarstvo unutrašnjih poslova, uz prethodnu saglasnost Policije.

2.1. Podnošenje zahtjeva za odobravanje privremenog boravka

Zahtjev za izdavanje odobrenja za prvi privremeni boravak stranac podnosi diplomatskom, odnosno konzularnom predstavništvu Crne Gore, a ako boravi u Crnoj Gori, taj zahtjev može podnijeti Ministarstvu unutrašnjih poslova, u mjestu boravišta, to jest, područnoj jedinici ili filijali za upravne unutrašnje poslove Ministarstva unutrašnjih poslova u mjestu u kojem stranac namjerava da boravi tokom trajanja privremenog boravka. Zahtjev za odobravanje privremenog boravka stranac podnosi lično. Takođe, zahtjev za odobravanje privremenog boravka strancu radi zapošljavanja i rada, obavljanja privredne ili preduzetničke djelatnosti ili radi sezonskog zapošljavanja, može podnijeti i privredno društvo ili preduzetnik kod kojeg stranac namjerava da radi.

Prilikom podnošenja zahtjeva za odobravanje privremenog boravka u Crnoj Gori stranac treba da priloži sljedeće dokaze:

1.       Kopiju važeće putne isprave (vrijeme važenja putne isprave mora biti najmanje tri mjeseca duže od roka na koji se odobrava privremeni boravak);
2.       Dokaz da je Policiji prijavio boravište (odsječak bijelog kartona ili njegova kopija – ukoliko zahtjev podnosi u Crnoj Gori);

3.      Dokaz o posjedovanju sredstava za izdržavanje – dokazom o posjedovanju sredstava za izdržavanje koja mu omogućavaju egzistenciju za vrijeme privremenog boravka u Crnoj Gori smatra se potvrda,  odnosno drugi dokaz o stanju na bankovnom računu stranca u banci koja se nalazi u Crnoj Gori, dokaz o ličnim primanjima po osnovu radnog angažovanja, izjava kojom se pravno lice  obavezuje da će snositi troškove boravka stranca, odnosno dokaz da je strancu obezbijeđeno izdržavanje na drugi način. Smatra se da stranac posjeduje sredstva za izdržavanje, ako posjeduje novčana sredstva u iznosu od najmanje 10 eura za svaki dan boravka u Crnoj Gori;
4.     Dokaz da ima obezbijeđen smeštaj – dokazom o obezbijeđenom smještaju smatra se isprava o pravu svojine na stambenom prostoru ili zaključen ugovor o zakupu stambenog prostora (ovjeren od strane suda), odnosno pisana izjava lica kod kojeg stranac ima obezbijeđen smještaj ili potvrda o smještaju kod privrednog društva ili preduzetnika  registrovanog za pružanje usluga smještaja;
5.      Dokaz o obezbijeđenom zdravstvenom osiguranju – dokazom o obezbijeđenom zdravstvenom osiguranju smatra se putničko zdravstveno osiguranje obezbijeđeno od ovlašćenog osiguravajućeg društva (putničko osiguranje izdato od stranog osiguravajućeg društva na period od 30 dana uz ovjereni prevod ili polisa osiguranja izdata od osiguravajućeg društva sa sjedištem u Crnoj Gori na period od 30 dana), zdravstveno osiguranje obezbijeđeno u skladu sa međunarodnim ugovorima ili zdravstveno osiguranje ostvareno pod uslovima i na način utvrđen posebnim zakonom;

6.    Dokaz o opravdanosti zahtjeva – (dokazom o opravdanosti zahtjeva radi zapošljavanja i rada, obavljanja privredne ili preduzetničke djelatnosti smatra se original radna dozvola izdata strancu od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi sezonskog zapošljavanja smatra se original radna dozvola izdata strancu od strane Zavoda za zapošljavanje Crne Gore; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi srednjoškolskog obrazovanja ili studiranja smatra se potvrda o školovanju ili studiranju; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi učešća u programima međunarodne razmjene učenika i studenata ili drugim programima mladih smatra se potvrda državnog organa, odnosno institucije nadležne za provođenje ratifikovanih međunarodnih ugovora o razmjeni učenika ili studenata, kojom se potvrđuje učešće stranca u međunarodnoj razmjeni, odnosno potvrda nadležnog organa, odnosno institucije o finansiranju troškova školovanja ili studiranja, izdržavanja, smještaja, zdravstvenog osiguranja i troškova povratka stranca u zemlju čiji je državljanin; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi specijalizacije, stručnog osposobljavanja i praktične obuke smatra se potvrda pravnog lica ili nadležnog organa u Crnoj Gori da mu je odobrena specijalizacija, stručno usavršavanje ili praktična obuka, kao i program kojim je utvrđeno vrijeme njihovog trajanja; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi naučno- istraživačkog rada smatra se ugovor zaključen sa naučnom ustanovom u Crnoj Gori; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi liječenja smatra se potvrda izdata od zdravstvene ustanove u kojoj će se liječiti, a koja sadrži vrijeme potrebno za liječenje; dokazom o opravdanosti zahtjeva radi spajanja porodice smatra se dokaz da je stranac član uže porodice crnogorskog državljanina ili stranca kome je odobreno stalno nastanjenje ili privremeni boravak u Crnoj Gori);

7.       Dokaz o uplati administrativne takse za zahtjev i administrativne takse za odobravanje privremenog boravka.

NAPOMENA: U slučaju odobravanja privremenog boravka strancu radi sezonskog zapošljavanja, dokazom o obezbijeđenim sredstvima za izdržavanje, obezbijeđenom smještaju i obezbijeđenom zdravstvenom osiguranju, smatra se potvrda privrednog društva ili preduzetnika kod kojeg stranac namjerava da radi. Po zahtjevu za odobravanje privremenog boravka, Ministarstvo unutrašnjih poslova odlučuje u roku od 20 dana od dana podnošenja urednog zahtjeva. Po zahtjevu za odobravanje privremenog boravka radi sezonskog zapošljavanja, Ministarstvo unutrašnjih poslova odlučuje u roku od sedam dana od dana podnošenja urednog zahtjeva. Nakon odobravanja privremenog boravka, rješenje Ministarstva unutrašnjih poslova o odobrenom privremenom boravku stranac preuzima lično. Odobrenje privremenog boravka unosi se u važeću putnu ispravu stranca, čije vrijeme važenja mora biti najmanje tri mjeseca duže od roka na koji se odobrenje izdaje, ili mu se izdaje lična karta za stranca. Ova lična karta za stranca izdaje se strancu koji nema važeću putnu ispravu, i kojem se do dobijanja strane putne isprave, privremeni boravak odobrava rješenjem. Privremeni boravak strancu radi zapošljavanja i rada, obavljanja privredne ili preduzetničke djelatnosti izdaje se na rok određen u radnoj dozvoli. Privremeni boravak strancu radi sezonskog zapošljavanja može se odobriti na period do osam mjeseci u kalendarskoj godini. Stranac koji podnese zahtjev za odobrenje prvog privremenog boravka prije isteka boravka od 90 dana može ostati u Crnoj Gori do donošenja konačne odluke. Ukoliko područna jedinica ili filijala MUP-a donese rješenje kojim se odbija zahtjev za odobravanje privremenog boravka, stranac može protiv tog rješenja izjaviti žalbu Ministarstvu unutrašnjih poslova, u roku od osam dana od dana prijema rješenja.

2.2. Produženje privremenog boravka

Ukoliko stranac želi da produži svoj boravak u Crnoj Gori, dužan je da područnoj jedinici ili filijali za upravne unutrašnje poslove MUP-a, u mjestu boravišta, prije isteka roka važenja privremenog boravka, podnese zahtjev za produženje privremenog boravka. Zahtjev za produženje privremenog boravka stranac podnosi lično. Takođe, zahtjev za produženje privremenog boravka strancu radi zapošljavanja i rada, obavljanja privredne ili preduzetničke djelatnosti  može podnijeti i privredno društvo ili preduzetnik kod kojeg stranac namjerava da radi. Prilikom podnošenja zahtjeva za produženje privremenog boravka u Crnoj Gori, područnoj jedinici ili filijali za upravne unutrašnje poslove MUP-a treba priložiti sljedeće dokaze:

1.       kopiju važeće putne isprave (vrijeme važenja putne isprave mora biti najmanje tri mjeseca duže od roka na koji se produžava privremeni boravak);
2.       dokaz o opravdanosti zahtjeva
3.       dokaz o uplati administrativne takse.

Po zahtjevu za produženje privremenog boravka, Ministarstvo unutrašnjih poslova odlučuje u roku od 20 dana od dana podnošenja urednog zahtjeva. Nakon odobravanja produženja privremenog boravka, rješenje Ministarstva unutrašnjih poslova o produženju privremenog boravka stranac preuzima lično. Ukoliko područna jedinica ili filijala MUP-a donese rješenje kojim se odbija zahtjev za produženje privremenog boravka, stranac može protiv tog rješenja izjaviti žalbu Ministarstvu unutrašnjih poslova, u roku od osam dana od dana prijema rješenja.

3.  STALNO NASTANJENJE

Stalno nastanjenje može se odobriti strancu koji je do dana podnošenja zahtjeva za odobravanje stalnog nastanjenja boravio u Crnoj Gori neprekidno pet godina na osnovu odobrenja za privremeni boravak. Izuzetno, stalno nastanjenje se može odobriti strancu koji je do dana podnošenja zahtjeva imao odobren privremeni boravak u Crnoj Gori manje od pet godina neprekidno, ako to nalažu razlozi humanosti ili bi to predstavljalo interes za Crnu Goru. Odobrenje za stalno nastanjenje izdaje Ministarstvo unutrašnjih poslova. Zahtjev za stalno nastanjenje stranac podnosi Ministarstvu, u mjestu boravišta. O zahtjevu za odobrenje stalnog nastanjenja Ministarstvo odlučuje u roku od šest mjeseci od dana predaje urednog zahtjeva. Odobrenje za stalno nastanjenje unosi se u putnu ispravu stranca. Zahtjev za odobravanje stalnog nastanjenja stranac podnosi lično. Za lice mlađe od 18 godina, odnosno poslovno nesposobno lice, zahtjev podnosi roditelj, odnosno zakonski zastupnik. Za odobravanje stalnog nastanjenja maloljetnom strancu potreban je dokaz o stalnom nastanjenju jednog od roditelja i saglasnost drugog roditelja. Uz zahtjev za odobravanje stalnog nastanjenja, stranac je dužan da priloži dokaz o odobrenom privremenom boravku u  Crnoj Gori u neprekidnom trajanju od pet godina prije podnošenja zahtjeva, ovjerenu kopiju važeće putne isprave, dokaz o posjedovanju  sredstava za izdržavanje, dokaz da ima obezbijeđen smještaj, dokaz o zdravstvenom osiguranju, dokaz da u Crnoj Gori nije pravosnažno osuđen za krivično djelo koje se goni po službenoj dužnosti, kao i dokaz da protiv njega nije pokrenut krivični postupak za takvo krivično djelo.

Državljani Ukrajine mogu ulaziti i boraviti u Crnoj Gori bez vize do 90 dana unutar perioda od 6 mjeseci.